Wierzyciele często starają się znaleźć sposób, aby wyegzekwować spełnienie świadczenia od niewypłacalnego dłużnika, z którym łączy ich stosunek zobowiązaniowy. Niestety próba wyegzekwowania całości świadczenia niekiedy okazuje się nieskuteczna w wyniku niewystarczających środków, jakimi dysponuje dłużnik. Jednakże od dnia 11 kwietnia 2019 roku wierzyciele mogą korzystać z większej ochrony dla zaspokojenia swoich wierzytelności.
W dniu 11 kwietnia 2019 roku Sąd Najwyższy podjął w sprawie o sygn. akt III CZP 106/18 uchwałę, w której stwierdził, iż możliwe jest wniesienie powództwa przeciwko małżonkowi dłużnikaw przypadku niemożliwości zaspokojenia wierzytelności od samego dłużnika. Powyższa uchwała jest niezmiernie ważna zarówno dla małżonka dłużnika, który może ponosić odpowiedzialność
za zobowiązania swojego małżonka, jak i dla samego wierzyciela.
W stosunkach majątkowych małżeńskich wyróżniamy umowny ustrój majątkowy oraz ustawowy ustrój majątkowy. W ramach ustawowego ustroju majątkowego można wyróżnić majątek wspólny, jak i majątek osobisty małżonków, którego skład został taksatywnie wskazany w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Prawo wierzyciela do zaspokojenia się z majątku dłużnika małżonka dotyczy tylko i wyłącznie majątku wspólnego małżonków, miedzy innymi pobranego przez małżonka wynagrodzenia za pracę, emerytury, czy też środków zgromadzonych przez niego na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszy emerytalnego. W obowiązujących przepisach ochrona wierzyciela została unormowana w art. 41 § 1 k.r.o. Wskazany przepis określa podstawową zasadę odpowiedzialności majątkowej małżonków i stanowi, że w przypadku gdy małżonek zaciągnął dług za zgodą drugiego małżonka, to wierzyciel może żądać spłaty długu także z ich wspólnego majątku. Natomiast wskazany przepis nie rozstrzyga wprost, czy powyżej wskazane uprawnienie może być realizowane także przez wytoczenie powództwa przeciwko małżonkowi o zobowiązanie do spełnienia świadczenia, jakie wynika z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był oraz czy uprawnienie to pozostaje aktualne również wtedy, gdy świadczenie to objęte jest już tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi. Przybliżając problem dotyczy to sytuacji, w której po wydaniu tytułu egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi oraz nieskutecznie przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji, wierzyciel będzie chciał żądać nadania wydanemu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności przeciwko mężowi lub żonie dłużnika, nawet w przypadku gdy nie był on stroną czynności dokonanej przez swojego małżonka. We wskazanej sytuacji postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika uregulowane jest przez art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, iż „tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika”.
Ze wskazanego przepisu nie wynika jednoznacznie, że małżonek uzyskuje status współdłużnika. Jedyne co można wyinterpretować wprost z przytoczonego przepisu, to ograniczenie odpowiedzialności małżonka do majątku wspólnego małżonków. Kwestia ta została jednoznacznie rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy, który orzekł, że małżonek ma status współdłużnika egzekucyjnego, który musi znosić egzekucję z majątku wspólnego małżonków. W związku z tym Sąd Najwyższy, zezwolił na pozwanie małżonka dłużnika, nawet w sytuacji gdy żądane świadczenie zostało już objęte tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi. Powyższe orzeczenie zostało wydane w trzyosobowym składzie, zatem nie ma waloru zasady prawnej, jednak jego doniosłość jest istotna z uwagi na wyznaczenie pewnej ścieżki orzeczniczej, z którą będą liczyły się sądy powszechne w podobnych sprawach.
Katarzyna Krzystanek